آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی قلب یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی در بیماری‌های قلبی است که به پزشک کمک می‌کند مسیر و وضعیت رگ‌های کرونری را با دقت بالا بررسی کند.
در این روش، ماده‌ای مخصوص به نام ماده حاجب به درون رگ‌ها تزریق می‌شود تا مسیر جریان خون در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده شود. چون بافت‌های نرم مانند قلب و رگ‌ها به‌خودی‌خود در عکس ساده وضوح ندارند، این ماده باعث می‌شود پزشک تنگی، انسداد یا ناهنجاری‌های عروقی را به‌طور دقیق ببیند.
وقتی یکی از رگ‌های کرونر دچار گرفتگی یا انسداد شود، خون‌رسانی به عضله‌ی قلب مختل شده و احتمال بروز درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس یا حتی حمله‌ی قلبی وجود دارد. آنژیوگرافی دقیقاً برای تشخیص این مشکلات انجام می‌شود تا بتوان سریع‌ترین و مؤثرترین درمان را انتخاب کرد.
چه زمانی آنژیوگرافی قلب لازم است؟
پزشک متخصص قلب معمولاً زمانی آنژیوگرافی را تجویز می‌کند که بررسی‌های اولیه (مانند نوار قلب، تست ورزش یا اکوکاردیوگرافی) احتمال انسداد عروق را نشان دهند.
موارد شایع انجام آنژیوگرافی عبارت‌اند از:
- درد قفسه سینه در هنگام فعالیت یا استراحت
- تنگی نفس یا ضعف ناگهانی
- مشکوک بودن به سکته قلبی
- پیگیری پس از آنژیوپلاستی یا بای‌پس
- بررسی وضعیت عروق در بیماران دیابتی یا با سابقه خانوادگی بیماری قلبی
کاربردهای اصلی آنژیوگرافی قلب
آنژیوگرافی فقط برای تشخیص نیست؛ بلکه در تصمیم‌گیری درمانی هم نقش مهمی دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردها عبارت‌اند از:
- تشخیص تنگی یا انسداد عروق کرونر که عامل درد، تنگی نفس یا سکته قلبی است.
- برنامه‌ریزی برای درمان‌های مداخله‌ای مانند استنت‌گذاری یا آنژیوپلاستی.
- ارزیابی قبل از جراحی بای‌پس قلب برای تعیین محل دقیق گرفتگی‌ها.
- بررسی موفقیت درمان‌های پیشین مثل فنرگذاری یا جراحی قلب.
- تشخیص بیماری‌های مادرزادی قلب و عروق در کودکان یا بزرگسالان.
- بررسی وضعیت اورژانسی در سکته قلبی برای باز کردن سریع رگ بسته.
- تشخیص آترواسکلروز (تجمع چربی در دیواره‌ی رگ‌ها) برای پیشگیری از سکته.
ارزیابی جریان خون در کلیه، مغز یا پاها در موارد خاص.
آنژیوگرافی قلب چگونه انجام می‌شود؟
فرآیند آنژیوگرافی معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد و در اتاقی به نام کت‌لب (Cath Lab) انجام می‌شود.
بیمار روی تخت مخصوص دراز می‌کشد، فشار خون و ضربان قلب مرتباً کنترل می‌شود و محل ورود کاتتر (مچ دست یا کشاله ران) با بی‌حسی موضعی آماده می‌گردد.
سپس پزشک کاتتر (لوله‌ی نازک و انعطاف‌پذیر) را از طریق رگ وارد بدن کرده و با کمک تصویربرداری زنده به سمت قلب هدایت می‌کند. وقتی کاتتر در محل مناسب قرار گرفت، ماده حاجب یددار تزریق می‌شود تا تصاویر واضحی از عروق کرونر به‌دست آید.
در طول انجام آنژیوگرافی، بیمار بیدار است و معمولاً فقط احساس فشار یا گرما در قفسه سینه دارد. پس از پایان، کاتتر خارج و محل ورود پانسمان می‌شود.
آنژیوگرافی از طریق دست
در سال‌های اخیر، روش انجام آنژیوگرافی از مچ دست بسیار رایج شده است.
در این روش، لوله‌ی کاتتر از شریان رادیال عبور می‌کند و چون کنترل خونریزی در این ناحیه آسان‌تر است، بیمار پس از چند ساعت می‌تواند از تخت بلند شود یا حتی همان روز مرخص شود.
مزیت دیگر این روش، درد و کبودی کمتر در محل ورود کاتتر است.
فقط توصیه می‌شود تا چند روز پس از عمل، از فشار دادن زیاد مچ یا بلند کردن اجسام سنگین پرهیز شود.
آنژیوگرافی از طریق پا
اگر شریان دست برای عبور کاتتر مناسب نباشد، پزشک از شریان فمورال (کشاله ران) استفاده می‌کند.
در این حالت، بیمار باید بعد از عمل حدود ۴ تا ۶ ساعت دراز بکشد تا از خونریزی جلوگیری شود.
احساس درد خفیف یا کبودی در محل طبیعی است و معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.
آنژیوگرافی قلب با لیزر و روش های مدرن
در برخی مراکز پیشرفته، از آنژیوگرافی با لیزر برای پاک‌سازی پلاک‌های چربی داخل رگ‌ها استفاده می‌شود.
در این روش، لیزر رسوبات را تجزیه و مسیر جریان خون را باز می‌کند. البته این روش برای همه بیماران مناسب نیست و تنها در موارد خاص به‌کار می‌رود. تصمیم‌گیری در این باره بر عهده پزشک متخصص است.
مدت زمان انجام آنژیوگرافی و ترخیص
مدت زمان انجام آنژیوگرافی معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است. اگر همه‌چیز طبیعی باشد، بیمار معمولاً همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می‌شود.
پس از خارج شدن کاتتر:
- فشار به محل ورود داده می‌شود تا از خونریزی جلوگیری شود.
- در صورت ورود از مچ دست، فشار توسط باند مخصوص طی چند ساعت کاهش می‌یابد.
- در صورت ورود از کشاله ران، بیمار باید چند ساعت دراز بکشد.
مراقبت‌های بعد از آنژیوگرافی قلب
رعایت نکات زیر پس از انجام آنژیوگرافی باعث بهبود سریع‌تر و پیشگیری از عوارض می‌شود:
- استراحت کافی در ۲۴ ساعت اول پس از ترخیص.
- خودداری از بلند کردن اجسام سنگین تا ۵ تا ۷ روز.
- نوشیدن مایعات زیاد برای دفع سریع ماده حاجب از بدن.
- عدم ایستادن طولانی‌مدت در دو روز اول.
- مراقبت از محل زخم: اگر تورم، قرمزی، ترشح یا گرما احساس کردید، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
- مصرف داروها طبق دستور پزشک و مراجعه برای بررسی نتایج.
آیا آنژیوگرافی قلب خطرناک است؟
خیر. آنژیوگرافی یکی از ایمن‌ترین روش‌های پزشکی است که در سراسر جهان انجام می‌شود.
احتمال بروز عوارض جدی بسیار کم است، اما ممکن است در بعضی بیماران مشکلاتی مانند:
- کبودی یا خونریزی جزئی در محل کاتتر
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب
- اختلال موقتی عملکرد کلیه (در بیماران با سابقه بیماری کلیوی)
- نوسان فشار خون یا ضربان قلب
- احساس ضعف یا سرگیجه کوتاه‌مدت
ایجاد شود. با انتخاب پزشک متخصص و مرکز مجهز، این خطرات تقریباً به صفر می‌رسد.
آنژیوگرافی قلب در کودکان
برخی کودکان به دلیل بیماری‌های مادرزادی قلبی مانند سوراخ بین دهلیزها یا تنگی عروق، نیاز به آنژیوگرافی دارند.
در این حالت، از وسایل کوچک‌تر و بی‌حسی دقیق‌تر استفاده می‌شود تا خطر به حداقل برسد. هدف از انجام آن، بررسی ساختار قلب و انتخاب روش درمانی مناسب است.
تفاوت آنژیوگرافی با آنژیوپلاستی
بسیاری از بیماران این دو روش را با هم اشتباه می‌گیرند.
- آنژیوگرافی : فقط برای تشخیص است و در آن هیچ درمانی انجام نمی‌شود.
- آنژیوپلاستی یا فنرگذاری : مرحله درمانی است که اگر گرفتگی شدید دیده شود، در همان جلسه یا جلسات بعد انجام می‌گیرد.
هزینه آنژیوگرافی قلب
هزینه انجام آنژیوگرافی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع مرکز (دولتی یا خصوصی)
- محل ورود کاتتر (دست یا پا)
- نیاز به انجام آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری
- تجهیزات مورد استفاده
به‌طور میانگین، هزینه‌ی آنژیوگرافی در مراکز خصوصی بیشتر است، اما بیماران تحت پوشش بیمه بخش قابل توجهی از هزینه را پرداخت نمی‌کنند.
برای اطلاع دقیق‌تر، بهتر است با پزشک یا مرکز درمانی مشورت شود.
عوارض احتمالی آنژیوگرافی قلب
هرچند نادر، اما آگاهی از عوارض احتمالی به بیمار کمک می‌کند آرامش بیشتری داشته باشد.
عوارض احتمالی شامل:
- آریتمی (نامنظمی ضربان قلب)
- آلرژی به ماده حاجب
- کبودی یا درد در محل ورود
- آسیب موقتی به کلیه‌ها
- عفونت سطحی در محل زخم (نادر)
با مراقبت صحیح و انتخاب پزشک متخصص، احتمال بروز این مشکلات بسیار پایین است.
نقش دکتر بیدرام در تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی
دکتر بیدرام، متخصص قلب و عروق، با تجربه‌ی فراوان در زمینه‌ی آنژیوگرافی، سی‌تی آنژیو و آنژیوپلاستی، یکی از پزشکان باتجربه در تشخیص دقیق و درمان گرفتگی‌های قلبی است.
ایشان با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته و روش‌های روز دنیا، تلاش می‌کنند تا بیماران کمترین درد، استرس و عوارض را تجربه کنند.
بیماران پس از مشاوره با دکتر بیدرام، بر اساس شرایط قلبی خود بهترین گزینه درمانی را دریافت می‌کنند — از درمان دارویی تا آنژیوپلاستی یا جراحی در صورت نیاز.
جمع‌بندی
آنژیوگرافی قلب یک روش دقیق، سریع و ایمن برای بررسی سلامت عروق کرونری است.
با انجام این آزمایش، پزشک می‌تواند میزان گرفتگی رگ‌ها را مشخص کرده و بهترین درمان را انتخاب کند.
بیشتر بیماران همان روز مرخص می‌شوند و با رعایت توصیه‌های ساده می‌توانند به فعالیت‌های روزمره بازگردند.
در نهایت، اگر دچار علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا خستگی زودرس هستید، مراجعه به پزشک متخصص قلب بسیار مهم است.
دکتر بیدرام با تجربه و دقت بالا، می‌تواند در تشخیص و درمان مشکلات قلبی شما بهترین همراه باشد.
سوالات متداول
1- بعد از آنژیوگرافی قلب چند روز باید استراحت کرد؟
بیشتر بیماران فقط ۲۴ ساعت استراحت نسبی نیاز دارند. اگر آنژیوگرافی از طریق دست انجام شده باشد، بازگشت به کار معمولاً از روز بعد ممکن است.
2- آیا بعد از آنژیوگرافی می‌توان رانندگی یا کار روزانه انجام داد؟
توصیه می‌شود تا ۲۴ ساعت بعد از آنژیوگرافی رانندگی نکنید و استراحت کافی داشته باشید. در بیشتر موارد، بیماران می‌توانند از روز بعد فعالیت‌های سبک روزانه خود را از سر بگیرند. فقط باید از بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت بدنی شدید تا یک هفته خودداری شود.
3- تفاوت آنژیوگرافی با سی‌تی آنژیو چیست؟
در سی‌تی آنژیو تصویربرداری بدون ورود کاتتر و فقط با تزریق ماده حاجب انجام می‌شود، اما آنژیوگرافی قلبی مستقیم‌تر و دقیق‌تر است و در صورت نیاز، امکان درمان همزمان دارد.
4- چه زمانی انجام آنژیوگرافی خطرناک است؟
در بیماران با نارسایی کلیه شدید، آلرژی به ماده حاجب یا مشکلات خونریزی، انجام آن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک متخصص قلب انجام شود.
بدون نظر