مشاوره قلبی و اکو قلب قبل از جراحی
چرا بررسی وضعیت قلب پیش از عمل جراحی ضروری است؟
هر عمل جراحی که با بیهوشی کامل انجام می‌شود، حتی اگر از نظر نوع عمل جزو جراحی‌های ساده به حساب آید، همواره با خطراتی همراه است. یکی از مهم‌ترین این خطرات، بروز مشکلات قلبی در حین عمل است. بیهوشی، تغییرات فشار خون و استرس فیزیولوژیک ناشی از جراحی می‌تواند در فردی که از سلامت قلبی کافی برخوردار نیست، به اختلال در ریتم قلب، کاهش ناگهانی فشار خون یا حتی ایست قلبی منجر شود. به همین دلیل، انجام مشاوره قلبی و بررسی‌های لازم از جمله اکو قلب پیش از جراحی، از مراحل حیاتی آماده‌سازی بیمار محسوب می‌شود.
اهمیت مشاوره قلبی پیش از جراحی
مشاوره قلبی قبل از عمل، فرآیندی است که در آن متخصص قلب وضعیت عملکردی و ساختاری قلب بیمار را ارزیابی می‌کند تا مشخص شود آیا بیمار توان تحمل بیهوشی و جراحی را دارد یا خیر. این مشاوره نه تنها از بروز عوارض قلبی در حین جراحی پیشگیری می‌کند، بلکه به تیم جراحی و بیهوشی کمک می‌کند تا تصمیمات ایمن‌تری برای بیمار اتخاذ نمایند.
اگر فردی دچار بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا، نارسایی کلیه، چربی خون بالا یا سابقه بیماری قلبی باشد، احتمال بروز عوارض قلبی در حین عمل بیشتر است. در این شرایط، متخصص قلب با بررسی دقیق، سطح خطر را تعیین کرده و در صورت لزوم، درمان‌های تکمیلی را پیش از جراحی آغاز می‌کند تا قلب به وضعیت پایدار برسد.
مراحل انجام مشاوره قلبی قبل از عمل
در جلسه مشاوره، پزشک متخصص قلب ابتدا شرح حال دقیقی از بیمار می‌گیرد تا از وجود علائم احتمالی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه یا تپش قلب آگاه شود. سپس معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد و در ادامه از روش‌های تشخیصی زیر برای ارزیابی عملکرد قلب استفاده می‌کند:
۱. نوار قلب (ECG)
ثبت فعالیت الکتریکی قلب برای بررسی وجود آریتمی، بلوک قلبی یا نشانه‌های ایسکمی قلب.
۲. اکوکاردیوگرافی (Echocardiography)
بررسی عملکرد عضله و دریچه‌های قلب با استفاده از امواج صوتی. اکو قلب اطلاعات دقیقی درباره وضعیت پمپاژ قلب، ضخامت دیواره‌ها و سلامت دریچه‌ها ارائه می‌دهد.
۳. تست ورزش یا تست استرس
در صورتی که نوار قلب طبیعی باشد ولی احتمال بیماری عروق کرونری وجود داشته باشد، تست ورزش انجام می‌شود تا عملکرد قلب در حین فعالیت سنجیده شود.
۴. سی‌تی آنژیوگرافی یا اسکن قلبی
در مواردی که احتمال گرفتگی عروق وجود دارد یا بیمار قادر به انجام تست ورزش نیست، از روش‌های تصویربرداری پیشرفته مانند سی‌تی آنژیوگرافی یا اسکن قلبی استفاده می‌شود.
نقش اکو قلب در ارزیابی قبل از عمل
اکو قلب یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیص در مشاوره‌های قبل از جراحی است. این روش بدون درد و غیرتهاجمی، امکان مشاهده دقیق ساختار قلب را فراهم می‌کند. پزشک متخصص از طریق اکو می‌تواند وضعیت عملکرد بطن‌ها، سلامت دریچه‌ها، ضخامت عضله قلب و هرگونه ناهنجاری احتمالی را ارزیابی کند.
در صورتی که عملکرد قلب ضعیف باشد یا نشانه‌هایی از نارسایی قلبی دیده شود، پزشک اقدامات لازم را برای تقویت عملکرد قلب قبل از جراحی آغاز می‌کند. این اقدامات ممکن است شامل تجویز داروهای خاص، تنظیم فشار خون، یا حتی ارجاع برای آنژیوگرافی باشد.
چه افرادی باید قبل از جراحی به متخصص قلب مراجعه کنند؟
همه بیماران نیازی به مشاوره قلبی ندارند، اما در برخی شرایط، مراجعه به متخصص قلب پیش از عمل کاملاً ضروری است. این موارد شامل موارد زیر می‌شوند:
- سن بالای ۴۰ سال، به‌ویژه در صورت انجام جراحی سنگین یا طولانی
- سابقه بیماری‌های قلبی مانند گرفتگی عروق، نارسایی قلبی یا آریتمی
- ابتلا به دیابت، فشار خون بالا یا بیماری‌های کلیوی
- وجود علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا تپش قلب
- مصرف داروهای قلبی مانند وارفارین، آسپرین یا بتابلوکرها
در این شرایط، مشاوره قلبی قبل از عمل نه تنها الزامی است، بلکه می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
عواملی که خطر بروز مشکلات قلبی در حین عمل را افزایش می‌دهند
احتمال بروز عوارض قلبی در حین بیهوشی و جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن بیمار: هرچه سن بالاتر باشد، احتمال مشکلات قلبی بیشتر می‌شود.
- نوع جراحی: جراحی‌های سنگین مانند اعمال شکمی یا قفسه سینه خطر بیشتری دارند.
- مدت زمان بیهوشی: هرچه بیهوشی طولانی‌تر باشد، فشار بیشتری بر قلب وارد می‌شود.
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای: دیابت، فشار خون بالا، نارسایی کلیه و چاقی از عوامل خطر مهم هستند.
- سابقه مشکلات قلبی: از جمله سکته قلبی، نارسایی بطن یا بیماری‌های دریچه‌ای.
اقدامات متخصص قلب قبل از صدور مجوز عمل
متخصص قلب پس از ارزیابی نتایج معاینات و تست‌ها، تصمیم می‌گیرد که آیا بیمار آمادگی لازم برای جراحی را دارد یا خیر. در صورتی که مشکلی مشاهده شود، درمان‌های لازم برای آماده‌سازی قلب آغاز می‌شود.
در برخی موارد، به‌ویژه اگر ریسک عمل بالا باشد، ممکن است نیاز به آنژیوگرافی قلب برای بررسی دقیق وضعیت عروق وجود داشته باشد. هدف از این بررسی، کاهش احتمال بروز عوارض در حین عمل و اطمینان از ایمنی کامل بیمار است.
بیماران مصرف‌کننده داروهای خاص (مانند وارفارین)
بیمارانی که داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین مصرف می‌کنند، باید حتماً پیش از جراحی با متخصص قلب مشاوره داشته باشند. تنظیم دقیق دوز دارو پیش از عمل ضروری است تا از خطر خونریزی یا لخته شدن خون جلوگیری شود. در این بیماران، پزشک معمولاً با همکاری متخصص بیهوشی، برنامه‌ای ایمن برای قطع موقت یا جایگزینی دارو تنظیم می‌کند.
آیا بیهوشی برای بیماران قلبی خطرناک است؟
بیهوشی کامل ممکن است در بیماران قلبی باعث نوسانات شدید فشار خون، تغییر در ریتم ضربان یا کاهش عملکرد قلب شود. اما با مشاوره دقیق و آماده‌سازی مناسب پیش از عمل، خطر این عوارض به حداقل می‌رسد. پزشک قلب با بررسی نتایج اکو، نوار قلب و سایر تست‌ها، در صورت لزوم داروهای محافظت‌کننده از قلب را پیش از عمل تجویز می‌کند تا جراحی با ایمنی کامل انجام شود.
چرا اطلاعات پرونده قلبی بیمار برای جراح اهمیت دارد؟
نتایج بررسی‌های قلبی در پرونده بیمار، به جراح و متخصص بیهوشی این امکان را می‌دهد که از وضعیت واقعی قلب آگاه باشند و تصمیمات دقیقی در طول عمل اتخاذ کنند. در صورتی که در حین جراحی تغییرات ناگهانی در ریتم یا عملکرد قلب رخ دهد، تیم جراحی با آگاهی از شرایط بیمار، می‌تواند سریع و دقیق اقدام نماید.
نتیجه‌گیری
مشاوره قلبی و انجام اکو قلب قبل از عمل جراحی، بخش ضروری از فرآیند آماده‌سازی بیمار است. این اقدام به جراحان و تیم درمانی اطمینان می‌دهد که قلب بیمار توانایی تحمل بیهوشی و فشار جراحی را دارد.
اگرچه ممکن است برخی بیماران این مرحله را غیرضروری تصور کنند، اما در واقع مشاوره قلبی قبل از عمل، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از عوارض ناگهانی و حفظ ایمنی بیمار است.
در کلینیک دکتر پیمان بیدرام، تمامی مراحل مشاوره قلبی قبل از عمل با دقت، دانش روز و بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته مانند اکوکاردیوگرافی و تست ورزش انجام می‌شود تا بیماران با خیالی آسوده و اطمینان از سلامت قلب، وارد اتاق عمل شوند.
بدون نظر