نوار قلب الکتروکاردیوگرام چیست؟
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب (ECG / EKG) یک آزمایش ساده، غیرتهاجمی و بدون درد است که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری و ثبت می‌کند. این روش یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای تشخیصی برای ارزیابی سلامت قلب می‌باشد.
در طی هر ضربان قلب، امواج الکتریکی در عضله قلب ایجاد شده و موجب انقباض آن می‌گردند. دستگاه نوار قلب این امواج را به کمک الکترودهای کوچک متصل به پوست دریافت کرده و به شکل یک نمودار موجی نمایش می‌دهد. این امواج شامل بخش‌هایی مانند P، QRS و T هستند که هر یک اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد دهلیزها و بطن‌ها ارائه می‌دهند.
پزشک متخصص با تحلیل این امواج می‌تواند موارد زیر را بررسی کند:
- نظم و سرعت تپش قلب (ریتم قلب)
- وجود آریتمی یا ضربان نامنظم
- نشانه‌هایی از سکته قلبی فعلی یا قدیمی
- اختلال در خون‌رسانی عضله قلب
- بزرگ شدن ماهیچه‌های قلب
- احتمال وجود بیماری‌های مادرزادی قلب
نوار قلب چگونه انجام می‌شود؟
نوار قلب معمولاً در مطب، کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود و انجام آن بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد. برای انجام این آزمایش، ابتدا پوست محل اتصال الکترودها آماده‌سازی می‌شود تا کیفیت ثبت امواج به بهترین شکل صورت گیرد. سپس الکترودها روی بدن قرار می‌گیرند؛ شامل ۶ الکترود روی قفسه سینه و ۴ الکترود روی دست‌ها و پاها. بیمار در حالت درازکش و بدون حرکت قرار گرفته و دستگاه فعالیت الکتریکی قلب را برای چند لحظه ثبت می‌کند. در پایان، نمودار ثبت‌شده توسط پزشک متخصص بررسی و تفسیر می‌شود تا اطلاعات لازم درباره عملکرد قلب به‌دست آید.
عوارض جانبی:
معمولاً فقط ممکن است در محل الکترود کمی قرمزی موقت ایجاد شود؛ کاملاً ایمن و فاقد خطر است.
چه زمانی نوار قلب تجویز می‌شود؟
پزشک معمولاً در موارد زیر ECG را توصیه می‌کند:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب، ضربان نامنظم یا شدید
- تنگی نفس، ضعف و یا غش
- سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی
- بررسی اثر داروهای قلبی
- قبل از جراحی و انجام بیهوشی
- پیگیری پس از حمله قلبی یا درمان‌های قلبی
انواع نوار قلب
| نوع نوار قلب | توضیح |
| نوار قلب استاندارد (در حالت استراحت) | رایج‌ترین نوع؛ بررسی اولیه ریتم و هدایت قلب |
| نوار قلب ورزشی (تست استرس) | هنگام فعالیت روی تردمیل یا دوچرخه؛ بررسی مشکلات قلبی در حال استرس |
| نوار قلب طولانی‌مدت (هولتر مانیتور) | ثبت ۲۴ تا ۴۸ ساعته ریتم قلب در زندگی روزمره |
پزشک بر اساس علائم بیمار، مناسب‌ترین نوع را انتخاب می‌کند.
تفسیر نتایج نوار قلب
نتایج نوار قلب معمولاً به دو صورت طبیعی یا غیرطبیعی تفسیر می‌شود. در صورت طبیعی بودن نتیجه، عملکرد الکتریکی قلب مناسب بوده و ضربان قلب در ریتم و سرعت صحیح خود قرار دارد. اما در صورتی که نوار قلب غیرطبیعی باشد، می‌تواند نشان‌دهنده وجود برخی اختلالات باشد؛ از جمله آریتمی‌ها (ضربان نامنظم قلب)، ایسکمی یا کاهش خون‌رسانی به عضله قلب، آثار ناشی از حمله قلبی فعلی یا قدیمی، اختلال در سطح الکترولیت‌های مهم بدن مانند پتاسیم و کلسیم یا حتی ضخیم شدن دیواره قلب که معمولاً در اثر فشار خون بالا ایجاد می‌شود.
در چنین شرایطی، پزشک متخصص با توجه به یافته‌های بالینی و نتایج آزمایش‌های تکمیلی، تصمیم‌گیری درمانی مناسب را انجام می‌دهد.
آیا نوار قلب نیاز به آمادگی دارد؟
- نیازی به ناشتا بودن نیست.
- از مصرف قهوه، استرس، ورزش و سیگار قبل از تست بپرهیزید
- از لوسیون یا روغن پوستی در محل اتصال الکترودها استفاده نشود
- اشیای فلزی از بدن جدا گردد
نوار قلب جنین (NST)
این تست برای بررسی سلامت جنین، ضربان قلب و انقباضات رحم انجام می‌شود؛ معمولاً پس از هفته ۳۲ بارداری و حداقل ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد.
نقش نوار قلب در تشخیص بیماری‌ها
نوار قلب در تشخیص موارد زیر بسیار کاربردی است:
- بیماری عروق کرونر
- انواع آریتمی‌ها
- نارسایی قلبی
- بررسی عملکرد قلب قبل و بعد از جراحی
- کنترل وضعیت بیماران دارای پیس‌میکر
جمع‌بندی
نوار قلب ابزاری ساده و سریع است که می‌تواند جان بیمار را نجات دهد؛ زیرا بسیاری از مشکلات قلبی قبل از بروز علائم خطرناک، در نوار قلب مشخص می‌شوند. انجام این تست طبق تشخیص پزشک می‌تواند بهترین راه برای پیشگیری از عوارض شدید قلبی باشد.
کلینیک تخصصی قلب و عروق دکتر بیدرام با بهره‌مندی از تجهیزات استاندارد و تیم متخصص قلب، خدمات نوار قلب را با دقت بالا و در محیطی کاملاً ایمن ارائه می‌نماید. پزشک متخصص با بررسی نتیجه نوار قلب می‌تواند عوامل مهمی همچون تندی یا کندی ضربان، احتمال بروز حمله قلبی، بزرگ‌شدگی عضله قلب، مشکلات دریچه‌ای، انسداد عروق و وجود ناهنجاری‌های مادرزادی قلب را ارزیابی کند.
در نهایت، بر اساس یافته‌های دقیق به‌دست‌آمده از الکتروکاردیوگرام، در صورت مشاهده هرگونه اختلال، برنامه درمانی مناسب و اختصاصی برای بیمار تدوین و پیگیری خواهد شد.
سوالات متداول
1- نوار قلب چقدر طول می‌کشد؟
در حالت عادی، انجام نوار قلب فقط ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می‌برد و بلافاصله پس از پایان تست، نتیجه آن در دسترس است.
2- آیا برای انجام نوار قلب باید ناشتا باشیم؟
خیر، نیازی به ناشتا بودن نیست. با این حال، بهتر است قبل از تست از نوشیدن قهوه، نوشابه انرژی‌زا یا سیگار کشیدن خودداری کنید تا ضربان قلب شما طبیعی‌تر باشد.
3- آیا نوار قلب در منزل هم قابل انجام است؟
بله، در بسیاری از شهرها خدمات نوار قلب در منزل ارائه می‌شود. تکنسین با دستگاه قابل‌حمل ECG به منزل بیمار مراجعه کرده و نتیجه را برای پزشک ارسال می‌کند. این روش برای بیماران مسن یا ناتوان بسیار مناسب است.
4- آیا نوار قلب برای همه لازم است؟
اگرچه نوار قلب تستی ساده است، اما معمولاً در موارد خاص انجام می‌شود؛ مثلاً در افراد با درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب، فشار خون بالا یا دیابت، یا برای بررسی سلامت قلب قبل از عمل جراحی.
بدون نظر